«Иштен мыйзамсыз бошотуу, кызматынан четтетүү же башка жумушка которуу: кантип калыбына келүү жана компенсация алуу»
Иштен бошотуу, кызматынан убактылуу четтетүү же башка жумушка которуу мыйзамсыз болсо, бул кызматкер үчүн кирешеден ажыроо эле эмес, ошондой эле катуу моралдык сокку жана адилетсиздик сезимине алып келиши мүмкүн. Мындай жагдайларда Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексинин 246-беренеси кызматкерге укугун коргоонун ар кыл укуктук жолдорун берет — жумушка кайра калыбына келүүдөн тартып материалдык жана моралдык зыяндын ордун толтуруу укугуна чейин.
Бул кандай иштейт
Сот иштен бошотуу, кызматынан четтетүү же жумушка которууну мыйзамсыз деп тапса, төмөнкү чечимдердин бирин же бир нечесин кабыл алат:
- • Жумушчу мурунку кызматына кайра кайтарылат. Мыйзамсыз бошотуу жараксыз деп табылат жана жумушчу кайра өз милдеттерине киришет.
- • Мажбурлап үйдө отурган күндөр үчүн орточо айлык акы, же башка жумушта иштеген учурда айлыктагы айырма өндүрүлөт.
- • Эгер бошотуу негизсиз же мыйзамга туура келбеген формулировка менен берилсе, сот аны өзгөртүп, Эмгек кодексинин нормаларына ылайык так негиздеме жазат.
- • Эгер туура эмес жазылган мүнөздөмө же жазуу кызматкердин башка жерге орношушуна тоскоол болсо — компенсация дайындалат.
- • Моралдык зыян үчүн компенсация. Эгер кызматкер арыз берип, мыйзам бузуу анын психологиялык абалына терс таасир эткенин далилдесе, сот моралдык зыян үчүн компенсация чегериши мүмкүн. Анын өлчөмү иштин бардык жагдайларына жараша белгиленет.
- • Эгер жумушка кайтаруу мүмкүн болбосо, мисалы: 1) кызмат кыскартылган болсо; 2) бөлүм жоюлган болсо; 3) уюм жабылган болсо — сот милдеттүү түрдө 12 айлык орточо эмгек акы өлчөмүндө материалдык компенсация чегерет.
Мисалдар
- 1. Иштен «сыноо мөөнөтүнөн өтпөдү» деген негиз менен бошотулган жумушчу сотто далилдердин жоктугун көрсөтүп, кайра жумушка орнотулган. Моралдык зыян үчүн дагы компенсация берилген.
- 2. Кызматкер өзүнүн макулдугусуз аз төлөнүүчү кызматка которулган, андан соң иштөөгө баш тартканы үчүн жумуштан бошотулган. Сот которууну жана бошотууну мыйзамсыз деп таап, мурунку кызматына кайтарып, жетишпеген айлыкты жана моралдык зыян үчүн каражат өндүргөн.
- 3. Жумушчу өз эрки менен арыз жазгандай көрүнгөн, бирок жетекчилик басым көрсөткөн. Сот арыз мажбурлап жазылганын аныктап, мыйзамсыз бошотуу катары тааныган. Жумушка кайра кайтарылган, мажбурлап бош жүргөн мезгил үчүн айлыгы, моралдык зыян да компенсацияланган.
- 4. Жумуштан мыйзамсыз бошотулган кызматкердин бөлүмү кийин жоюлган. Сот мыйзамсыз бошотуу фактсын тааныган, бирок калыбына келтирүү мүмкүн болбогондуктан — иш берүүчүгө 12 айлык орточо эмгек акы өлчөмүндө компенсация төлөө милдети жүктөлгөн.
Практикалык сунуштар
Кызматкерлер үчүн: Эгер жумуштан бошотуу, четтетүү же которуу мыйзамсыз болуп көрүнсө — коркпоңуз, даттануу укугуңуз бар. Ар бир документти сактап коюңуз: буйрук, эскертүү, каттар, түшүндүрмө. Эгер жумушка кайтуу мүмкүн болбосо — 12 эселүү компенсация талап кылууга укуктуусуз.
Иш берүүчүлөр үчүн: Бардык кадрдык чечимдер Эмгек кодексине так ылайык келиши керек. Бошотуу негиздемеси, процедуралар (билдирүү, макулдук, себептер) так болушу абзел. Эгер мыйзам бузуу болгон болсо — сотко жеткирбей маселени өз ара чечүү пайдалуураак.
ЭСКЕРТҮҮ:
Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексине түшүндүрмөлөр — бул Эмгек кодексинин беренелерин деталдуу талдап түшүндүргөн, мисалдар жана сунуштар менен коштолгон макалалардын сериясы. Материалдар иш берүүчүлөр, кызматкерлер жана кесиптик кошуундар үчүн даярдалган.
Мындан тышкары, биздин сайтта иш берүүчүлөр квалификациялуу кызматкерлерди, ал эми жумуш издегендер ылайыктуу бош орундарды таба алышат. Вакансиялар жана резюмелер базасына, ошондой эле эксклюзивдүү консультацияларга жетүү үчүн
www.trudinvest.kg сайтына катталыңыз.
